ARME INDIVIDUALE TE KEMBESORISE (AIK)
Te njohura ne Gjermani (ku edhe u shpiken) si Sturmgewehr,ne Itali fucile d'assalto,ne SHBA si assault rifle.Keto tre emerime perkthehen "pushke sulmi".Ne Belgjike njihet si FAL (fusil automatique leggere),ne Britani LAR (light automatic rifle),ne Rusi Avtomat. U referohet armes individuale te kembesorise te te gjitha ushtrive moderne te sotme.
Ne dy Lufterat Boterore egzistonin 2 tipe municionesh qe perdoreshin ne armet e lehta te ushtrive qe moren pjese.
A-municionet per arme brezi,qe perdoreshin edhe per SMG (pistoletat automatike),dhe kishin efikasitet e sidomos precizion deri ne 150 m (SMG e L II Bot ne pjesen derrmuese ne 7,62 TT,9 Para e 45 ACP.Vec MAT francez ishte ne nje kaliber te ndryshem,por kjo arme u perdor teper pak,per me shume nga "Maquis",partizanet antifashiste francez)
 
B-municionet per arme Bolt Action qe perdoreshin edhe per ato pak pushke gjysem automatike (me perjashtim te SHBA,te gjitha shtetet tjera i kishin te pajisur ushtrite e tyre kryesisht me Bolt Action).Perdoreshin edhe per mitralozet e lehte.
 
Keta fisheke (8Mauser,6.5Manlicher-Carcano,30-06,303British,6.5Arisaka (japonez),
8 Lebel e 7.5mm francez,7.62x54Mossin-Nagant etj) kishin efikasitet deri ne 2500 mm,dhe mundesi precizioni deri ne 800-1200 m.Por luftimet e L II Bot zhvilloheshin kryesisht ne distanza nga shume te aferta,deri ne 300-400m.Per distanca me te gjata eshte e kote te pretendosh nga pushkatari.Pastaj ne L II Bot,i njejti ushtar merrte pjese si ne luftime konvencionale ne transhe ku armet me hedhje te larget ishin me vend,(ku nje SMG ishte krejt e kote), por edhe ne luftime urbane.Imagjino Stalingradin ku u luftua per cdo milimeter toke ose Montekazino,Normandine,Berlinin etj.Ne luftim ne keto distanca nje Bolt Action ishte teper i ngadalte,teper i gjate dhe pak praktik.
Qe nga vitet 30 Gjermania (e para per te shkaktuar luftera,e para per te shpikur arme te mira) por edhe BS e SHBA po punonin per krijimin e nje fisheku "te ndermjetem",pra qe te ishte praktik si per luftimet ne distancat 300-500m,si per luftim ne ambiente urbane. Winchester amerikane prodhoi nje karabine ne kal 270 (6mm) si ne variantin gjysem automatike,si me bresheri per Parashutistat dhe Marinsat.Eshte nje arme "simpatike" (PERSA MUND TE JETE NJE ARME!!!!!!!!!PER MUA E PER SHUME SI UNE,JANE THJESHT OBJEKT STUDIMI E DEFRIMI,POR FATKEQESISHT......).
Wincester M1 u perdor ne Kore,Vietnam,nga shume agjensi policie sidomos ne vendet anglofone,ne Malajzi nga SAS ne vitet 50,nga marinsat e parashutistat amerikane ne Vietnam.
Ne Maj te 1941,gjate operacionit "Merkur",(zbarkimi ne Krete),parashutistat Gjermane,
te tmerrshmit Green Devils (djajte e gjelbert) te armatosur me MP 38 e me pistoleta, "lane lesht" kunder neozelandezeve e australianeve (qitsa te famshem,si te gjithe "kolonialet", ushtaret britanike te bardhe qe vinin nga kolonite e Britanise se Madhe),qe me pushken "Bolt Action" Lee-Enfield 303,i vrane si mizat shpesh edhe ne ajer.
Parashutistat gjermane perpiqeshin me kot te kunder pergjigjeshin me SMG MP 38 kal 9 Luger ne ato distanca.Kurse kur kishin arme te njejta me kundershtarin,mjere kush kishte te bente me ta!Sigurisht ushtaret me te mire ne bote, mekat qe luftonin per nje psikopat te pashoq si Hitleri!
Goring,shef i Luftwafes (aviacionit,parashutistet mvareshin prej aviacionit),urdheroi qe te krijohej nje arme qe te ishte efikase ne cfaredo lloj situate luftimi.Kjo lloj arme universale, ishte e domosdoshme sidomos per parashutistat qe kishin nevoje per nje volum te madh zjarri gjate operacioneve speciale,per nje arme te manovrueshme e te pershtateshme per distanca te aferta e te largeta,precize,potente dhe jo shume te rende.U paraqiten disa modele,por u pranua vetem FallschirmjagerGewehr-42 (pushke per parashutistet mod 1942) model i projektuar nga firma Rheinmetall,e njejta qe projektoi MaschineGewehr MG 42, sharresin.
Ishte sigurisht nje arme qe edhe sot eshte veshtire t'ja kaloje kush.Perdorte fishekun 8mm Mauser,fishek ordinance per Gjermanin,e ky eshte i vetmi difekt i saj, pasi eshte teper e pakontrollueshme ne bresheri.U prodhua vetem ne 7000 ekzemplare,ku pothuaj te gjithe humben ne luftimet ku moren pjese parashutistet,sidomos ne Montekazinon e rrafshuar prej Aleateve,ne Shkurt te 1944,dhe ne balterat e Belgjikes,ne dimrin 1944-45.
Tre mije ekzemplaret e pare,perdornin llamarine shume rezistente prej celiku me vanadium per qyten,por pas 43 kur Minister Armatimi u be Alfred Speer (denuar ne Gjyqin e Nurembergut me 40 vjet burg per krime kunder njerezimit), filloi te behej ekonomi me materialet strategjike,celiku me vanadium perdorej per gjera me te rendesishme,prandaj 4000 ekzemplaret e serise se dyte u prodhuan me qyten dhe kasen ne dru.
Per kete aresye modeli i dyte eshte pak me i rende.
Te dyja modelet kishin nje fre te grykes se zjarrit,sot i perdorur ne te gjitha armet moderne,qe ben te mundur kontrollimin e armes ne qitje me bresheri.Çdo ekzamplar kishte nje dylbi me zmadhim 4x,qe lejonte perdorimin edhe ne distanca te aferta, shenjestra metalike ne rast te demtimit te dylbise,nje dykembesh per qitje precizioni e me bresheri,dhe nje bajonete shtize.Perdorimi i dylbise ne cdo arme sot eshte kerkese kryesore per nje ushtri moderne,dhe pothuaj se te gjitha ushtrite (qe kane fonde) e kane zbatuar.
Por qe nje ide e tille te vihej ne zbatim ne 1942,ne mes te nje lufte me shterngicat e saj,ku fabrikat Gjermane bombardoheshin perdite,kur pjesa me e madhe e armeve te lehta ne perdorim ishte ideuar ne vitet 1890 ishte me te vertete dicka fantastiko shkencore!
FG-42 kishte karikatorin majtas,shume pozitive ne luftim meqenese ne pozicionin barkas nuk ekspozonte shume qitesin.
Me pas inxhinjeret gjermane shkurtuan gezhojen e fishekut 8mm Mauser nga 58 mm ne 33 dhe ulen peshen e predhes, fisheku i ri u quajt 8 Mauser Kurz (i shkurter).
Me kete fishek firmat Walter dhe Haenel projektuan MaschinePistole 42,43 e 44.
U quajt maschine pistole (pistolete automatike SMG) dhe jo Sturmgewehr (sic ishte ne te vertete),sepse Hitler i ishte kundervene ketij projekti,pasi do te komplikonte detyren e logjistikes gjermane duke shtuar nje kaliber te ri qe do te furnizohej ne front.
Sovjetiket kapen disa nga keto arme si dhe municionin perkates,dhe fillimisht duke marre per baze 8 Kurz,projektuan fishekun 7,62x39 M43,qe sot e perdore me shume se gjysma e botes.
Ne kete kaliber Simonov projektoi SKS (m 56),dhe po ne kete kaliber,ne 1947 Mikahil Timofojevic Kallashnikov,duke u mbeshtetur ne STG 44,projektoi AK 47 qe eshte AIK me e perhapur ne bote.
Kurse amerikanet dhe vendet perendimore vazhduan te perdorin nje fishek te ngjashem me ata te 2 luftrave bot,pra nje 30 06 te shkurtuar qe e quajten 7,62x51 Nato.U prodhuan ne kete kaliber M14,nje Garand i modifikuar nga SHBA,BM 59 nje Garand i modifikuar ne Itali,FAL belge qe u adoptua nga pothuaj gjitha vendet perendimore e filo amerikane,dhe CETME spanjolle.
Pas Luftes II Bot,shume teknike gjermane morren arratine.Nder keta ishin edhe tre inxhiniere te "Mauser",Heckler,Koch dhe Heidel,qe u strehuan ne Spanjen frankiste. Menjehere u moren ne pune ne Centro ETudes Materiales Especiales (arsenali shtetror i FA Spanjolle) ku projektuan nje arme qe prodhohej me llamarine te stampuar,perdorte mbylljen me rrula te FG 42 dhe kishte disa karakteristika te SturmGewehr 44.
Ushtria e sapo krijuar e Gjemanise Federale kishte adoptuar FAL,qe edhe e prodhonte me emrin Gewehr 1,por gjermanet donin me çdo kusht nje arme gjermane. Per kete u adoptua CETME me emrin G3,qe mbetej nje projekt gjerman edhe pse i zhvilluar ne Spanje,dhe keshtu lindi gjiganti i armatimeve Heckler&Koch,qe prodhon arme te shkelqyeshme,qe si konceptim jane shume perpara. Armet e gjata H&K jane me preçizet ne bote.
Gabimi i amerikaneve ishte se imponuan adoptimin e municionit 7,62 NATO qe eshte shume potent,i rende si peshe keshtu qe krijon probleme logjistike,eshte e pamundur qe te kontrollohet ne qitjen me bresheri, perfundimisht ishte teper antikuat per ushtrite moderne te pasluftes.Pra deri ne vitet 60 Blloku Lindor ishte perpara NATO persa i takon AIK,me AK 47 qe perdorte nje municion me te lehte se armet perendimore,pra per te njeten peshe ushtari rus kishte me shume fisheke dhe logjistika me pak probleme per ti transportuar,dhe ishte arme shume me e kontrollueshme se ekuivalentet e saj perendimore.
Gjithashtu AK 47 kushton pak e mbi te gjitha eshte e pashkatrrueshme,pra ka nje rezistence qe nuk e ka asnjelloj arme!
Ky superioritet perfundoi,kur ne 1963,gjate luftes se Vietnamit,Aviacioni e me vone Ushtria amerikane,me urdher te Sekretarit te Mbrojtjes Robert McNamara e me perkrahje te Gjeneralit Westmoreland,Komandant i Forcave Amerikane ne Vietnam, adoptuan M16, arme e projektuar nga Eugene Stoner ne kal 223 Remington (5,56 Nato).
M16 eshte AIK e shume vendeve te botes,ne shume variante.
Qe ne vitet 50 ne Angli,e me vone ne vende tjera u studjuan modele "bull pup",qe do te thote se karikatori eshte pas mekanizmit te shkrepjes.Pra per te njejten gjatesi tyte,ke nje arme me te shkurter,me te manovrueshme.Bull pup me i mire eshte AUG (armee universal gewehre pushke universale per ushtrine) projektuar nga WaffenFabrik Steyr austriake,arme qe ka shume pjese plastike polimer.Sot perdoret nga keto vende, Austria, Australia (prodhohet me licence si M88) Zelanda e Re,Arabia Saudite,Irlanda,dhe nga Doganat amerikane,nga forcat speciale italiane,Grupo d'Intervento Speciale (GIS nje nga CTU me te mira ne bote) i Karabiniereve,nga Regjimenti IX "Col Moschin" (komandot e Ushtrise Italiane),nga HRT e FBI-se,nga SAS zelandez,SASR australian, GEK (gendarmerie einsatz komando -komando speciale te xhandarmerise) CTU kryesore e Austrise e shume agjensi policie ne gjithe boten,etj.
Gjithashtu jane adoptuar edhe dy bull-pup,Enfield SA 80 (small arm) anglez dhe FAMAS (Fusil Automatique de la Manufacture d'Armes de Saint Etienne) franceze,por asnjera nuk kane patur sukses jashte kufijve te vendeve prodhues, por jane adoptuar vetem nga mania per te patur me cdo kusht nje arme te projektimit nacional.
SA 80 eshte perdorur vetem ne saje te nivelit shume te larte te stervitjes se Ushtrise Britanike dhe disiplines se ushtareve te tyre,kurse askush nuk ka kuptuar pse egziston FAMAS francez,nje projekt qe kushtuar shume para te taksa paguesit francez.
Mbetet fakt qe Special Air Service e perdor SA 80 vetem ne stervitje ne kazerme (Stirlinglines Heresford),dhe gjate manovrave te perbashketa me NATO,por kurren e kurres ne operacione,pasi eshte nje arme qe ka shume nevoje per pastrim.
Ne operacione perdorin Colt M 16 e variantet e saj,qe personalisht mendoj qe eshte arma me e mire ne kal. 5,56 NATO. Gjithashtu eshte e veshtire per te mos thene e pamundur qe te shikosh forcat speciale franceze me nje FAMAS.Per kete firma Manurhin ka qene e detyruar te prodhoje me licence SIG 540,nje model i studjuar nga SIG e nga Beretta (ideja ishte si per pistoletat SIG-Sauer,zvicero-gjermane,qe ti prodhonte Beretta per eksport).Arme nga e cila jane bazuar AR 70 arme baze e F.A Italiane,e STG 90 arme e Ushtrise Zvicerane.
Sturmgewehr 44 kal 7,92x33 Kurz,FAL e FN belge kal 7,62x51 Nato ne versionin per parashutista,M14 amerikan kal 7,62 NATO.
 
 
 
Steyr AUG,Enfield SA 80,FAMAS qe te tria ne 5,56 NATO.
 
 
Fillimi 1945-1963 1963-Sot
HOME Armet Index